Algemeen kader uitwisselingsprotocollen

Binnen werkgroep 2 (uitwisselingsprotocollen) van de Cluster BIM en het TC BIM & ICT wordt er gewerkt aan de opstelling van een leidraad voor een BIM-protocol op projectniveau. Hiertoe wordt er eerst een algemeen kader geschetst en aangehaald wat erin verwerkt dient te worden. Het gaat hier om de huidige stand van zaken die in een volgende fase, waarin de verschillende onderdelen verder uitgewerkt zullen worden, zal evolueren en wijzigen.

Om tot een kwalitatief resultaat te komen, dienen de verschillende projectpartners goed samen te werken.

Dit vraagt om een goede communicatie en duidelijke afspraken. Hoewel de samenwerking van project tot project verschilt, kunnen er in het algemeen twee grote lijnen onderscheiden worden afhankelijk van het contracttype: een traditionele contractvorm en een geïntegreerde contractvorm. Idealiter werken alle projectpartners in beide gevallen vanaf het begin van het project mee, maar in de praktijk zal de aannemer er bij een traditionele contractvorm gaandeweg pas aan te pas komen.

Om BIM binnen een bedrijf te implementeren, kan men een BIM-implementatieplan opstellen waarin de acties hernomen worden die hiertoe binnen het bedrijf verwezenlijkt moeten worden. Aangezien dit zich op bedrijfsniveau afspeelt (en niet noodzakelijk is om aan een BIM-project te kunnen deelnemen), zal de werkgroep zich hier niet op focussen. We willen er echter wel op wijzen dat de bedrijfsinterne werkmethodiek in het implementatieplan uitgewerkt kan worden en binnen een project gebruikt kan worden om de partnerafspraken te sturen.

Bij de aanvang van een project dient de opdrachtgever aan te geven wat hij verwacht en wat zijn doelstellingen en/of eisen zijn. Deze worden door of in opdracht van de opdrachtgever in een document gegoten, samen met de informatieleveringsspecificaties (ILS, d.w.z. de vereisten voor de aan te leveren informatie) en het programma van eisen (PVE, d.w.z. de vereisten voor het te realiseren project). Dit document zal nadien aan het contract gevoegd worden.

Naast de doelstellingen van de opdrachtgever dienen er in het contract ook verdere afspraken en verwachtingen rond BIM vastgelegd te worden. Deze afspraken worden neergeschreven in een document dat in het contract ingesloten zal worden. Dit document krijgt dan de (voorlopige) naam ‘BIM-protocol’ mee. Bij een geïntegreerde contractvorm zal dit protocol door en voor het projectteam opgesteld worden, terwijl dit bij een traditionele contractvorm door de opdrachtgever of het ontwerpteam zal gebeuren. Dit protocol zal dan als eis overgedragen worden aan de bijkomende partijen (bv. de aannemer).

Om de samenwerking vlot te laten verlopen, zijn er nog veel ‘levende’ afspraken nodig. Dit zijn afspraken die doorheen het bouwproces kunnen evolueren of aangevuld kunnen worden en die niet contractueel vastgelegd dienen te worden. Deze worden gebundeld in een ‘levend’ document dat regelmatig (minstens bij iedere grote mijlpaal) geëvalueerd en aangepast kan worden. Bij een geïntegreerde contractvorm wordt dit document opgesteld door het projectteam. Bij een traditionele contractvorm kan er een onderscheid gemaakt worden tussen de ontwerpfase en de uitvoeringsfase. Bij de ontwerpfase zal het ontwerpteam instaan voor de opstelling van het uitvoeringsplan en bij de uitvoeringsfase, waar de aannemers gekend zijn, zal dit de taak zijn van het projectteam (hier kan dan verder gewerkt worden op het document uit de ontwerpfase). Dit document krijgt (voorlopig) de naam ‘BIM-uitvoeringsplan’. Het is aangeraden dat de samenwerkingsafspraken tussen de hoofd- en de onderaannemers ook in een dergelijk BIM-uitvoeringsplan opgenomen worden.

Bij de opstelling van een BIM-uitvoeringsplan kan men zich onder meer baseren op een best practice van hoe een BIM-model opgebouwd dient te worden (modelleerconventies) en hoe de elementen opgemeten dienen te worden (meetmethoden). Vermits dit zeer belangrijk is voor de communicatie tussen de bouwpartners, zal er hieraan bijkomende aandacht besteed worden in de werkgroep. Zo zal er in deze best practice rekening gehouden worden met de verschillende beroepstakken (zowel qua opbouw als qua views van het model).

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende BIM-gerelateerde, projectgebonden documenten. In deze werkgroep zal de focus gelegd worden op het BIM-protocol en het BIM-uitvoeringsplan.

Hoewel de inhoud binnen de werkgroep nog verder uitgewerkt wordt, werden er reeds enkele belangrijke thema’s aangehaald. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de verschillende documenten waarin deze thema’s aan bod moeten komen.

VISIE EN DOELSTELLINGEN VAN DE OPDRACHTGEVER

• ILS (informatieleveringsspecificaties)
• PVE (programma van eisen)
• Projectdoelstellingen
• Algemene projectplanning en organisatie
• Eventuele vereisten voor CDE (common data environment)

BIM-PROTOCOL

• Projectinformatie
• Overeenstemming met de visie en doelstellingen van de opdrachtgever
• Intentieverklaring/ambities
• Taken en verantwoordelijkheden
• Juridische aspecten (aansprakelijkheid, eigendom, gebruiksrechten)
• Proces maps (de organisatie van het project en het team)
• Organisatie/communicatie/meetings
• Risico’s
• Beheer van wijzigingen (request for change)

BIM-UITVOERINGSPLAN (dit is eigenlijk een soort kwaliteitsplan)

• Organisatie/teams/contacten
• Proces maps (meer in detail over specifieke uitwisselingen en samenwerkingen)
• Deliverables (afgesproken informatieleveringen (documenten, tekeningen, modellen, datasets) op basis van vooraf vastgelegde informatievereisten)
  
• Informatie-uitwisseling
• Kwaliteitscontrole
• Modelinhoud (link met best practice)
  • Modelsamenstelling
  • Modelstructuur
  • Vereisten voor de elementen
  • Vereisten voor de thematische views
  • Vereisten voor de standaarden
• Technologie en IT-aspecten
  • CDE (gemeenschappelijke dataomgeving)
  • Gebruikte tools
  • Algemene interoperabiliteit en compatibiliteit
  • IT-infrastructuur
  • Communicatie

De werkgroep legt zich momenteel toe op de verdere uitwerking van de verschillende thema’s horende bij het BIM-protocol en het BIM-uitvoeringsplan die hier reeds kort beschreven werden. Ook het onderhoud en het beheer van het gebouw zal hierin aan bod komen. Het doel is om te komen tot een algemene leidraad voor de opstelling van deze documenten.